YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK LTD. ŞTİ.
  • Arşiv Düzen Denetim Hizmetleri
  • Danışmanlık Muhasebe Mali Müşavirlik
  • Vergi Mevzuatı Birikim Tecrübe

Dövizden/altından TL’ye dönüşümün desteklenmesi ve kurumlar vergisi istisnası

I- TÜRKİYE CUMHURİYETİ MERKEZ BANKASIINCA TL’YE DÖNÜŞÜMÜN TEŞVİKİ İÇİN GETİRİLEN KUR KORUMASI

DÖVİZDEN TL’YE DÖNÜŞÜM VE KUR KORUMASI

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) tarafından 21.12.2021 tarihli Resmi Gazetede (Mükerrer Sayı 31696) yayınlanan 2021/14 sayılı “Türk Lirası Mevduat ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğ” ve daha sonra bu Tebliğde değişiklik yapan tebliğlerle, dövizden TL’ye dönüşüm teşviklerle desteklenmektedir. Bu Tebliğin esas dayanağı, 1211 sayılı TCMB Kanunun 4/3-I-g bendidir. Konu, Tüzel kişilerle ilgili olarak aşağıda açıklanacaktır.

Kur Korumalı Vadeli TL Mevduat (ve Katılım) Hesabı

Yurt içi yerleşik tüzel kişilerin 31.12.2021 tarihinde mevcut olan ABD doları, Euro, İngiliz Sterlini cinsinden döviz tevdiat hesapları ve belirtilen döviz cinsinsen katılım fonu hesap bakiyelerini; bu Tebliğ kapsamında dönüşüm kuru üzerinden TL’e çevirerek, bu şekilde oluşan TL varlıkları 6 veya 1 yıl vadeli TL mevduat (veya katılım) hesabında değerlendirdikleri takdirde;

 Vade sonu kurunun dönüşüm kurundan yüksek olması ve

 Banka tarafından vade sonunda ödenen faiz tutarının, TL mevduat hesabının kaynağını oluşturan döviz tutarları için farazi hesaplanan kur farkı (dönüşüm tarihindeki kur ile söz konusu vade sonundaki kur dikkate alınarak hesaplanan kur farkı) karından az olması,

durumlarının her ikisinin bir arada gerçekleşmesi şartıyla, aradaki fark (farazi kur farkı karı ile gerçek faiz tutarı arasındaki fark) TCMB tarafından hesap sahibine ödenecektir.

Konu ile İlgili Diğer Hususlar

 Dönüşüm kurundan kasıt, söz konusu dövizin TL’ye çevrildiği gün TCMB tarafından ilan edilen alış kurudur.

 Vade sonu kurundan kasıt, dönüşüm sonucu elde edilen TL varlık için açılan hesabın vadesinin sonu için TCMB tarafından ilan edilen alış kurudur.

 Vadesinden önce çekim yapılması halinde kur koruması kalkar.

 Bu kapsamda açılan TL mevduat (ve katılım) hesapları için kur korumalı destek sadece bir defa uygulanır.

 Bu destek Türkiye’de yerleşik veya yerleşik sayılan gerçek kişilerce açılan hesaplar için de farklı şartlarla sağlanmaktadır.

ALTINDAN TL’YE DÖNÜŞÜM VE FİYAT KORUMASI

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) tarafından 29.12.2021 tarihli Resmi Gazetede (Sayı 31704) yayınlanan 2021/16 sayılı “Altın Hesaplarından Türk Lirası Mevduat ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğ” ve daha sonra bu Tebliğde değişiklik yapan tebliğlerle, altından TL’ye dönüşüm teşviklerle desteklenmektedir. Bu Tebliğin esas dayanağı, 1211 sayılı TCMB Kanunun 4/3-I-e ve g ve 22/1-c maddeleridir. Konu, Tüzel kişilerle ilgili olarak aşağıda açıklanacaktır.

Fiyat Korumalı Vadeli TL Mevduat (ve Katılım) Hesabı

Yurt içi yerleşik tüzel kişilerin 31.12.2021 tarihinde mevcut olan altın hesabı ile bu tarihten sonra açılacak işlenmiş ve hurda altın karşılığı altın hesabı bakiyelerini, bu Tebliğ kapsamında dönüşüm fiyatı üzerinden TL’ye dönüştürerek, bu şekilde oluşan TL varlıkları 6 veya 1 yıl vadeli TL mevduat (veya katılım) hesabında değerlendirdikleri takdirde;

 Vade sonu fiyatının dönüşüm fiyatından yüksek olması ve

 Banka tarafından vade sonunda ödenen faiz tutarının, farazi hesaplanan fiyat farkından (hesabın kaynağını oluşturan altın miktarının dönüşüm tarihindeki fiyatı ile vade sonundaki fiyatı dikkate alınarak hesaplanan fiyat farkı) az olması, durumlarının her ikisinin bir arada gerçekleşmesi şartıyla, farazi fiyat farkı ile vade sonu faiz geliri arasındaki fark TCMB tarafından hesap sahibine ödenecektir.

Konu ile İlgili Diğer Hususlar

 Dönüşüm fiyatından kasıt, söz konusu altının TL’ye çevrildiği gün TCMB tarafından ilan edilen gram altının TL karşılığı alış fiyatıdır.

 Vade sonu fiyatından kasıt, dönüşüm sonucu elde edilen TL tutarı için açılan TL hesabın vadesinin sonu için TCMB tarafından ilan edilen gram altının TL karşılığı alış fiyatıdır.

 Vadesinden önce çekim yapılması halinde kur koruması kalkar.

 Bu kapsamda açılan TL mevduat (ve katılım) hesapları için kur korumalı destek sadece bir defa uygulanır.

 Bu destek Türkiye’de yerleşik veya yerleşik sayılan gerçek kişilerce açılan hesaplar için de farklı şartlarla sağlanmaktadır.

II- TL MEVDUAT (VE KATILMA) HESAPLARINA DÖNÜŞÜMÜN DESTEKLENMESİNDE KURUMLAR VERGİSİ İSTİSNASI

29.01.2022 tarih ve 31734 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 7352 sayılı “Vergi Usul Kanunu ile Kurumlar Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile Kurumlar Vergisi Kanununa Geçici 14’üncü madde eklenmiş; bununla Yukarıdaki bölümde belirtilen TL mevduata dönüşümün desteklemesine ilave teşvik olarak, kurumlar vergisi istisnası getirilmiştir. Bu istisna, tam veya dar mükellef ayırımı olmaksızın tüm kurumlar vergisi mükellefleri için geçerlidir. Belirtilen istisnanın uygulanması ile ilgili olarak da, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından 11.02.2022 tarih ve 31747 sayılı Resmi Gazetede 19 Seri numaralı Kurumlar Vergisi Genel Tebliği yayınlanmıştır. Konu aşağıda açıklanmıştır.

DÖVİZDEN TL’YE DÖNÜŞÜMDE KURUMLAR VERGİSİ İSTİSNASI

Dövizden TL’ye dönüşümün teşviki ile ilgili olarak getirilen kurumlar vergisi istisnası bu bölümde açıklanacaktır.

Dördüncü Geçici Kurumlar Vergisi Dönemi Beyannamesinin Verilmesi Gereken Tarihe Kadar (17 Şubat 2022) Dövizlerin Dönüşümünde Sağlanan Kurumlar Vergisi İstisnaları

Önceki bölümde belirtilen kapsamda (TCBM Kanun Md.4/3-I-g) TL mevduat/katılma hesaplarına dönüşümün desteklenmesi kapsamında dönüşüm kuru üzerinden TL’ye çevrilen hesaplarla ilgili olarak kurumlar gelir vergisi istisnası tanınmıştır. Buna göre, kurumların 31.12.2021 tarihli bilançolarında yer alan ABD doları, Euro, İngiliz Sterlini cinsi paralarını dördüncü geçici vergi dönemi beyannamesinin verilmesi gereken tarih olan 17 Şubat 2022 tarihine kadar (bu tarih dahil) TL’ye çevirmeleri ve bu suretle elde edilen TL varlığı en az üç ay vadeli TL mevduat/katılma hesaplarında değerlendirmeleri durumunda, aşağıdaki belirtilen kazançlar kurumlar vergisinden istisnadır:

a) Kapsamdaki yabancı paraların değerlemesinden kaynaklanan kur farkı kazançlarının;

o 01.10.2021-31.12.2021 dönemine tekabül eden kısmı,

o 01.01.2022’den başlayıp dönüşüm işleminin gerçekleştiği güne (dönüşüm günü dahil) kadarki döneme tekabül eden kısmı.

b) TL’ye dönüşen toplam varlık (kur farkından gelen dahil) için açılan TL mevduat/katılım hesabından elde edilen faiz/kar payları ile diğer kazançlar (vadeden önce gelen geçici vergi dönem sonları değerlemesi kapsamında tahakkuk ettirilen faiz/kar payları dahil)

Örnek 1: Kurum, 31.12.2021 bilançosunda mevcut 1.000.000 ABD dolarının tamamını, belirtilen mevzuat kapsamında 11 Şubat 2022’de TL’ye dönüştürmüş ve elde edilen TL varlık için 6 ay vadeli hesap açmıştır. Faiz oranı yıllık %20’dir. Sözkonusu dövizin tamamı 16 Kasım 2021’de elde edilmişti. ABD Doları/TL kurları aşağıdaki gibidir:Örnek 1: Kurum, 31.12.2021 bilançosunda mevcut 1.000.000 ABD dolarının tamamını, belirtilen mevzuat kapsamında 11 Şubat 2022’de TL’ye dönüştürmüş ve elde edilen TL varlık için 6 ay vadeli hesap açmıştır. Faiz oranı yıllık %20’dir. Sözkonusu dövizin tamamı 16 Kasım 2021’de elde edilmişti. ABD Doları/TL kurları aşağıdaki gibidir:

 16.11.2021 de 9,9804

 31.12.2021 de 12,9775

 11.02.222 de 13,5322

 11.08.2022 de 14,1234 (varsayım)

Bu verilere göre;

1) 1.000.000 ABD dolarının son geçici vergi dönemi sonu değerlemesinden kaynaklanan 2.997.100 (=1.000.000 * (12,9775 – 9,9804)) TL kur farkı karı kurumlar vergisinden istisnadır.

2) Dönüşüm işleminden önceki dönem sonu ile dönüşüm işleminin yapıldığı günü kapsayan dönem için (01.01.2022-11.02.2022) hesaplanan 554.700 (=1.000.000 * (13,5322 – 12,9775)) TL kur farkı karı kurumlar vergisinden istisnadır.

3) Dönüşümden elde edilen TL varlık için açılan vadeli hesaba ilişkin hesaplanan faiz geliri olan 1.353.220 (=13.532.200 * 0,20 * (6/12)) TL kurumlar vergisinden istisnadır.

4) Kur koruması ile ilgili olarak (sadece tam mükellef kurumlar için): TL mevduat vade kuru, dönüşüm kurundan büyük olmakla birlikte, dönüşen döviz için hesaplanacak farazi kur farkı geliri (591.200 TL = 1.000.000 * (14,1234 – 13,5322)) banka tarafından ödenen faizden yüksek olmadığı için hesap sahibine kur koruması kapsamında ek ödeme yapılmayacaktır. (Eğer vade sonu kuru daha yüksek diyelim ki 15,0011 olarak gerçekleşirse, bu örneğe göre farazi kur farkı 1.468.900 (=1.000.000 * (15,0011 – 13,5322)) olarak hesaplanacak ve faiz tutarını aşan farazi kur farkı olan 115.680 (=1.468.900 – 1.353.220) TL, TCMB tarafından hesap sahibine dönem sonunda ödenmek gerekecektir. Bu ek ödeme de kurumlar vergisinden istisna edilecekti).

Dördüncü Geçici Kurumlar Vergisi Dönemi Beyannamesinin Verilmesi Gereken Tarihten (17 Şubat 2022) Sonra Dövizlerin Dönüşümünde Sağlanan Vergi İstisnaları

Kurumların 31.12.2021 tarihli bilançolarında yer alan ABD doları, Euro, İngiliz Sterlini cinsi paralarını 2022 yılının sonuna kadar TL’ye çevirmeleri ve bu suretle elde edilen TL varlığı en az üç ay vadeli TL mevduat/katılma hesaplarında değerlendirmeleri durumunda, aşağıdaki belirtilen kazançlar kurumlar vergisinden istisnadır:

a) Dönüşüm işleminin gerçekleştiği günden (dönüşüm günü dahil) geriye yönelik, bu işlemin gerçekleştiği geçici vergi döneminin başı arasındaki döneme (Örneğin; (i) dönüşüm 19 Şubat 2022 de gerçekleşmişse, 01.01.2022- 19.02.2022 dönemi, (ii) dönüşüm 19 Nisan 2022’de gerçekleşmişse 01.04.2022- 19.04.2022 dönemi, vs.) tekabül eden kur farkı kazancı,

b) TL’ye dönüşen toplam varlık (kur farkından gelen dahil) için açılan TL mevduat/katılım hesabından elde edilen faiz/kar payları ile diğer kazançlar (vadeden önce gelen geçici vergi dönem sonları değerlemesi kapsamında tahakkuk ettirilen faiz/kar payları dahil)

Örnek 2: Yukarıda 1’inci örnekte belirttiğimiz verilerden sadece ikisinin farklı olduğunu varsayalım; dönüşüm 19.02.2022 de olsun ve açılan 6 aylık vadeli hesabın vadesi de 19.08.2022 olsun. Kurlar da belirtilen bu yeni tarihler için sırasıyla 13,6789 ve 14,2345 olsun.

Bu verilere göre;

1) Önceki dönem sonu ile dönüşüm işleminin yapıldığı günü kapsayan dönem için (01.01.2022-19.02.2022) hesaplanan 701.000 (=1.000.000 * (13,6789 – 12,9775)) TL kur farkı karı kurumlar vergisinden istisnadır.

2) Dönüşümden elde edilen TL varlık için açılan vadeli hesaba ilişkin hesaplanan faiz geliri olan 1.367.890 (=13.678.900 * 0,20 * (6/12)) TL kurumlar vergisinden istisnadır.

3) Kur koruması ile ilgili olarak (sadece tam mükellef kurumlar için): TL mevduat vade kuru, dönüşüm kurundan büyük olmakla birlikte, dönüşen döviz için hesaplanacak farazi kur farkı geliri (555.600 TL = 1.000.000 * (14,2345 – 13,6789)) banka tarafından ödenen faizden yüksek olmadığı için hesap sahibine kur koruması kapsamında ek ödeme yapılmayacaktır.

Yukarıdaki örnekten görüleceği üzere, takvim yılına tabi kurumlar vergisi mükelleflerinin 2021 hesap dönemine ilişkin dördüncü geçici kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken 17 Şubat 2022 gününden sonra TL’ye dönüşüm kapsamında açılan hesaplar için, Ekim-Aralık 2021 dönemi için (özel hesap dönemine tabi olanlar için bu dönem farkı olabilir) hesaplanan kur farkları için istisna bulunmamaktadır.

ALTINDAN TL’YE DÖNÜŞÜMDE KURUMLAR VERGİSİ İSTİSNASI

TL mevduat/katılma hesaplarına dönüşümün desteklenmesi kapsamında altın hesaplarının TL’ye dönüştürülmesinde de kurumlar vergisi istisnası getirilmiştir. Buna göre, Kurumların

 31.12.2021 tarihli bilançolarında yer alan altın hesapları ile
 bu tarihten sonra açılacak işlenmiş ve hurda altın karşılığı altın hesabı bakiyelerini

2022 yılının sonuna kadar TL’ye çevirmeleri ve bu suretle elde edilen TL varlığı en az üç ay vadeli TL mevduat/katılma hesaplarında değerlendirmeleri durumunda, aşağıdaki belirtilen kazançlar kurumlar vergisinden istisnadır: 

a) TL’ye çevrildiği tarihte oluşan kazançlar,

b) TL dönüşen (değerlemeden gelen dahil) toplam varlık üzerinden açılan TL mevduat/katılım hesabı için elde edilen faiz/kar payları ile diğer kazançlar

KURUMLAR VERGİSİ İSTİSNASI İLE İLGİLİ ORTAK HUSUSLAR

Kurumlar vergisi istisnası ile ilgili aşağıdaki hususlar dikkate alınmalıdır.

1) Bu kapsamda TL’ye dönüştürülen döviz/altın ile ilgili olarak ve bu istisna kapsamı ile sınırlı olarak; zarar ortaya çıkması durumunda, bu zararlar kurumlar vergisi matrahının hesabında indirim olarak dikkate alınır.

2) Belirtilen istisnalar, bilanço esasına göre defter tutan gelir vergisi mükellefleri için de geçerlidir.

3) Bu kapsamda açılmış bulunan TL mevduat/katılma hesabından çekim yapılması durumunda, zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler, vergi ziyaı cezasıyla birlikte, ödenmek zorunda kalınır.

4) Hem kurumlar vergisi istisnası hem de (I) Bölümde belirtilen bir defalık kur korumasından yararlanılmak isteniyorsa, dönüşüm sonucu elde edilen TL tutarının en az 6 ay vadeli TL mevduat/katılım hesabında tutulması gerekir.

5) Öte yandan, yukarıdaki açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, TL’ye dönüşüm işleminin, dördüncü geçici vergi beyannamesinin verilmesi gereken 17.02.2022 tarihine kadar yapılması, bu tarihten sonra yapılmasından daha fazla kurumlar vergisi istisnası sağlamaktadır.

6) Yukarıdaki tüm açıklamalar takvim yılı hesap dönemine tabi kurumlar dikkate alınarak yapılmıştır. Özel Hesap Dönemine tabi kurumlar vergisi mükellefleri hesap dönemlerini dikkate alarak aynı mantıkla kurumlar vergisi istisnasından yararlanabilirler. Örneğin, Kasım-Ekim özel hesap dönemine tabi bir kurumun 15 Şubat 2022’de dövizini yukarıdaki kapsamda TL’ye dönüştürecek bu varlığı TL vadeli hesapta değerlemesi durumunda,

o 31.12.2021 tarihini içeren Özel Hesap Dönemi (01.11.2021-31.01.2022) için tahakkuk eden kur farkı karı,

o 01.02.2022-15.02.2022 dönemine ilişkin kur farkı karı, ve

o 15.02.2022’de açılan vadeli TL hesap için ortaya çıkacak faiz geliri kurumlar vergisinden istisna olacaktır.

DUYURULAR VE BÜLTENLER

02

Şub

Şub

2023 Yılı sonu değerlemesinde kullanılacak döviz kurları

2023 Yılı sonu değerlemesinde kullanılacak döviz kurları

Daha Fazla Bilgi

04

Oca

Oca

7491 sayılı Kanun ile kurumlar vergisini etkileyen değişiklikler

7491 sayılı Kanun ile kurumlar vergisini etkileyen değişiklikler

Daha Fazla Bilgi

04

Oca

Oca

7491 sayılı Kanun ile; KDV Kanununda yapılan değişiklikler

7491 sayılı Kanun ile; KDV Kanununda yapılan değişiklikler

Daha Fazla Bilgi

02

Oca

Oca

Vergi Usul Kanunu’nda yer alan yükümlülük had ve cezalar 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere değişmiştir.

Vergi Usul Kanunu’nda yer alan yükümlülük had ve cezalar 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere değişmiştir.

Daha Fazla Bilgi

Haber Bülteni

Haber Bültenine katılmak istiyorsanız aşağıdaki kutucuğa E-Posta adresinizi girip gönder butonuna basınız.

GÖNDER
İçerik Yönetimi ve Web Tasarım